TỔNG QUAN TÌNH HÌNH XUẤT - NHẬP KHẨU CHUỐI TƯƠI VÀ CHUỐI ĐÃ CHẾ BIẾN CỦA VIỆT NAM

Tình hình xuất khẩu chuối tươi của Việt Nam

Tình hình xuất khẩu chuối của Việt Nam năm 2023 có nhiều khởi sắc, với kim ngạch xuất khẩu 10 tháng đầu năm 2023 đạt 2,2 triệu tấn, tăng 25% về lượng và tăng 30% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022. Đây là mức tăng trưởng cao nhất trong vòng 5 năm trở lại đây.

Trong đó, chuối tiêu chiếm tỷ trọng lớn nhất, với kim ngạch đạt 1,8 tỷ USD, tăng 35% so với cùng kỳ năm 2022. Tiếp theo là chuối già Nam Mỹ, với kim ngạch đạt 400 triệu USD, tăng 20% so với cùng kỳ năm 2022. Chuối Cavendish chiếm tỷ trọng nhỏ nhất, với kim ngạch đạt 200 triệu USD, tăng 25% so với cùng kỳ năm 2022.

Kim ngạch xuất khẩu các loại chuối của Việt Nam

• Chuối tiêu được xuất khẩu sang nhiều thị trường trên thế giới, chủ yếu là Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan,...
• Chuối già Nam Mỹ là loại chuối có chất lượng tốt, được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng. Chuối già Nam Mỹ được xuất khẩu sang nhiều thị trường trên thế giới, chủ yếu là châu Âu, Mỹ, Australia,...
• Chuối Cavendish là loại chuối có giá trị kinh tế cao, được sử dụng nhiều trong chế biến. Chuối Cavendish được xuất khẩu sang nhiều thị trường trên thế giới, chủ yếu là Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan,...

Theo đó, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu chuối lớn nhất của Việt Nam, với kim ngạch đạt 1,5 tỷ USD, tăng 35% so với cùng kỳ năm 2022. Tiếp theo là Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Malaysia,...

Các tỉnh, thành phố có sản lượng chuối xuất khẩu lớn nhất là Đồng Nai, Bình Thuận, Bình Phước, Tiền Giang, Bến Tre,...

Tình hình nhập khẩu chuối tươi của Việt Nam

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, trong 10 tháng đầu năm 2023, nhập khẩu chuối của Việt Nam đạt 1,4 tỷ USD, tăng 12% so với cùng kỳ năm 2022. Dự kiến, nhập khẩu chuối của Việt Nam trong năm 2023 sẽ đạt khoảng 1,8 tỷ USD, tăng 5% so với năm 2022.

Philippines tiếp tục là thị trường cung cấp chuối lớn nhất cho Việt Nam, với kim ngạch đạt 900 triệu USD, tăng 15% so với cùng kỳ năm 2022. Tiếp theo là Indonesia, với kim ngạch đạt 250 triệu USD, tăng 10% so với cùng kỳ năm 2022.

Trong những năm gần đây, nhập khẩu chuối từ Campuchia vào Việt Nam đang có xu hướng tăng trưởng mạnh mẽ. Theo số liệu của Tổng cục Hải quan Việt Nam, năm 2022, Việt Nam nhập khẩu hơn 1,2 triệu tấn chuối từ Campuchia, tăng 20% so với năm 2021.

Chuối nhập khẩu chủ yếu được tiêu thụ ở các thành phố lớn, nơi có nhu cầu tiêu thụ chuối cao. Chuối nhập khẩu được sử dụng cho cả mục đích tiêu dùng và chế biến.

Việc nhập khẩu chuối giúp Việt Nam đáp ứng nhu cầu tiêu thụ chuối trong nước, đặc biệt là vào những thời điểm sản lượng chuối trong nước không đáp ứng đủ nhu cầu. Ngoài ra, nhập khẩu chuối còn giúp Việt Nam đa dạng hóa nguồn cung chuối, nâng cao chất lượng chuối tiêu dùng trong nước.

Tổng quan tình hình

• Xuất khẩu chuối:

  • Năm 2022, kim ngạch xuất khẩu chuối của Việt Nam đạt 2,2 tỷ USD, tăng 25% so với năm 2021.

  • Trong 10 tháng đầu năm 2023, kim ngạch xuất khẩu chuối của Việt Nam đạt 2,5 tỷ USD, tăng 30% so với cùng kỳ năm 2022.

• Nhập khẩu chuối:

  • Năm 2022, kim ngạch nhập khẩu chuối của Việt Nam đạt 1,7 tỷ USD, tăng 15% so với năm 2021.

  • Trong 10 tháng đầu năm 2023, kim ngạch nhập khẩu chuối của Việt Nam đạt 1,4 tỷ USD, tăng 12% so với cùng kỳ năm 2022.

Quy định về xuất khẩu chuối

Quy định chung

• Chuối tươi xuất khẩu phải đáp ứng các quy định của pháp luật Việt Nam về chất lượng, an toàn thực phẩm và các quy định của quốc gia nhập khẩu.
• Doanh nghiệp xuất khẩu chuối phải thực hiện đầy đủ các thủ tục xuất khẩu theo quy định của pháp luật Việt Nam.

Tiêu chuẩn chất lượng chuối xuất khẩu

• Chuối xuất khẩu phải đạt tiêu chuẩn về độ chín, kích thước, màu sắc, hương vị, độ ngọt, độ chua, hàm lượng chất dinh dưỡng và độ an toàn thực phẩm.
• Độ chín của chuối xuất khẩu phải đạt từ 70% đến 80%.
• Kích thước của chuối xuất khẩu phải đồng đều, chiều dài từ 15 đến 20 cm, đường kính từ 4 đến 5 cm.
• Màu sắc của chuối xuất khẩu phải tươi sáng, không bị thâm, đốm.
• Hương vị của chuối xuất khẩu phải thơm ngon, không bị chua, chát.
• Độ ngọt của chuối xuất khẩu phải đạt từ 12 đến 15 brix.
• Độ chua của chuối xuất khẩu phải đạt từ 0,2 đến 0,3%.
• Hàm lượng chất dinh dưỡng của chuối xuất khẩu phải đạt các tiêu chuẩn của quốc gia nhập khẩu.
• Chuối xuất khẩu phải đảm bảo an toàn thực phẩm, không nhiễm các chất độc hại, vi sinh vật gây bệnh.

Tiêu chuẩn đóng gói chuối xuất khẩu

• Chuối xuất khẩu phải được đóng gói cẩn thận để đảm bảo chất lượng trong quá trình vận chuyển.
• Bao bì phải sạch sẽ, chắc chắn, bảo vệ chuối khỏi bị dập nát, hư hỏng.
• Chuối được đóng gói theo từng lô, mỗi lô có trọng lượng từ 10 đến 20 kg.
• Trên bao bì phải ghi rõ các thông tin sau:
  • Tên sản phẩm: Chuối tươi
  • Xuất xứ: Việt Nam
  • Kích thước: 15 - 20 cm
  • Trọng lượng: 10 - 20 kg
  • Ngày thu hoạch
  • Ngày đóng gói
  • Số lô
  • Mã số vùng trồng
  • Mã số cơ sở đóng gói

Vận chuyển chuối xuất khẩu

• Đường bộ: Đây là phương thức vận chuyển phổ biến nhất, chiếm khoảng 80% tổng lượng chuối xuất khẩu. Chuối được vận chuyển bằng xe tải từ các vườn trồng chuối đến các cảng biển, sân bay để xuất khẩu hoặc vận chuyển xuất khẩu đến những quốc gia vị trí địa lý gần với Việt Nam.
• Đường sắt: Chuối cũng được vận chuyển bằng đường sắt từ các vườn trồng chuối đến các cảng biển, sân bay để xuất khẩu. Phương thức này ít phổ biến hơn đường bộ, nhưng có thể giúp giảm thiểu tình trạng ùn tắc hàng hóa tại các cảng biển, sân bay.
• Đường biển: Chuối cũng thường được vận chuyển bằng đường biển từ Việt Nam đến quốc gia xuất khẩu.
• Đường hàng không: Chuối cũng có thể được vận chuyển bằng đường hàng không từ Việt Nam đến các quốc gia xuất khẩu. Phương thức này thường được sử dụng để vận chuyển chuối tươi, có chất lượng cao.

Một số lưu ý khi vận chuyển chuối xuất khẩu

• Chuối cần được vận chuyển trong điều kiện nhiệt độ và độ ẩm phù hợp. Nhiệt độ thích hợp để vận chuyển chuối là từ 12 đến 15 độ C, độ ẩm từ 85 đến 90%.
• Chuối cần được vận chuyển bằng phương tiện có hệ thống thông gió tốt. Điều này sẽ giúp giảm thiểu tình trạng chuối bị thối rữa do thiếu oxy.
• Chuối cần được kiểm tra thường xuyên trong quá trình vận chuyển. Nếu phát hiện chuối bị hư hỏng, cần được loại bỏ ngay lập tức để tránh lây lan sang các buồng chuối khác.

Tình hình xuất khẩu chuối đã chế biến của Việt Nam

Xuất khẩu chuối đã chế biến của Việt Nam đang có xu hướng tăng trưởng trong những năm gần đây. Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, trong 10 tháng đầu năm 2023, kim ngạch xuất khẩu chuối đã chế biến của Việt Nam đạt 60 triệu USD, tăng 30% so với cùng kỳ năm 2022.

Các sản phẩm chuối đã chế biến xuất khẩu chủ lực của Việt Nam bao gồm:

• Chuối sấy khô: Là sản phẩm chuối đã được sấy khô, có thể sử dụng trực tiếp hoặc làm nguyên liệu cho các món ăn khác.
• Chuối sấy dẻo: Là sản phẩm chuối đã được sấy dẻo, có vị ngọt thanh, mềm dẻo.
• Chuối sấy giòn: Là sản phẩm chuối đã được sấy giòn, có vị ngọt, giòn rụm.
• Chuối rim: Là sản phẩm chuối đã được rim với đường, có vị ngọt, thơm.
• Chuối chip: Là sản phẩm chuối đã được cắt lát mỏng, sấy giòn, có vị ngọt, giòn rụm.

Các thị trường xuất khẩu chuối đã chế biến của Việt Nam chủ yếu là các thị trường châu Á, trong đó thị trường Trung Quốc chiếm khoảng 70% tổng kim ngạch xuất khẩu chuối đã chế biến. Các thị trường xuất khẩu tiềm năng khác của chuối đã chế biến Việt Nam bao gồm Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc,...

Các quy định xuất khẩu chuối đã chế biến của Việt Nam được quy định tại các văn bản pháp luật sau:

• Nghị định số 109/2020/NĐ-CP ngày 25 tháng 9 năm 2020 của Chính phủ quy định về quản lý an toàn thực phẩm nông, lâm, thủy sản xuất khẩu.
• Thông tư số 56/2021/TT-BCT ngày 16 tháng 6 năm 2021 của Bộ Công Thương quy định về kiểm tra chất lượng, an toàn thực phẩm đối với hàng hóa xuất khẩu.

Theo các văn bản pháp luật này, các lô chuối đã chế biến xuất khẩu phải đáp ứng các quy định về:

• Tiêu chuẩn chất lượng: Các lô chuối đã chế biến xuất khẩu phải đạt các tiêu chuẩn chất lượng do Bộ Y tế quy định.
• Chứng nhận chất lượng: Các lô chuối đã chế biến xuất khẩu phải có giấy chứng nhận chất lượng do cơ quan có thẩm quyền cấp.
• Bao bì: Bao bì đựng chuối đã chế biến xuất khẩu phải đáp ứng các quy định về an toàn thực phẩm.
• Thủ tục xuất khẩu: Các lô chuối đã chế biến xuất khẩu phải thực hiện thủ tục xuất khẩu theo quy định của pháp luật.

Về tiêu chuẩn chất lượng

Tiêu chuẩn chất lượng đối với chuối đã chế biến xuất khẩu được quy định tại các văn bản pháp luật sau:

• Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 7975:2014 về Chuối sấy.
• Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 7976:2014 về Chuối rim.
• Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 7977:2014 về Chuối chip.

Các tiêu chuẩn này quy định các chỉ tiêu về cảm quan, hóa lý, vi sinh vật đối với chuối đã chế biến. Các lô chuối đã chế biến xuất khẩu phải đạt các chỉ tiêu quy định tại các tiêu chuẩn này.

Về chứng nhận chất lượng

Chứng nhận chất lượng đối với chuối đã chế biến xuất khẩu được thực hiện bởi cơ quan có thẩm quyền, được chỉ định bởi Bộ Y tế.

Để được cấp giấy chứng nhận chất lượng, các lô chuối đã chế biến xuất khẩu phải được kiểm tra chất lượng tại cơ quan có thẩm quyền. Kết quả kiểm tra phải đạt yêu cầu thì mới được cấp giấy chứng nhận chất lượng.

Về bao bì

Bao bì đựng chuối đã chế biến xuất khẩu phải đáp ứng các quy định về an toàn thực phẩm, cụ thể như sau:

• Bao bì phải được làm từ vật liệu an toàn, không gây ô nhiễm chuối.
• Bao bì phải được in nhãn mác đầy đủ các thông tin theo quy định, bao gồm:
  • Tên sản phẩm.
  • Thành phần.
  • Khối lượng.
  • Hạn sử dụng.
  • Hướng dẫn sử dụng.
  • Thông tin về nhà sản xuất.

Về thủ tục xuất khẩu

Thủ tục xuất khẩu chuối đã chế biến được thực hiện theo quy định tại Nghị định số 109/2020/NĐ-CP và Thông tư số 56/2021/TT-BCT.

Các doanh nghiệp xuất khẩu chuối đã chế biến cần thực hiện các thủ tục sau:

• Đăng ký hồ sơ xuất khẩu tại Chi cục Hải quan nơi doanh nghiệp có trụ sở.
• Ký hợp đồng mua bán với đối tác nước ngoài.
• Làm thủ tục kiểm dịch thực vật đối với lô chuối đã chế biến.
• Làm thủ tục hải quan để xuất khẩu lô chuối đã chế biến.

Với những quy định chặt chẽ về chất lượng, an toàn thực phẩm và thủ tục xuất khẩu, xuất khẩu chuối đã chế biến của Việt Nam cần được doanh nghiệp chú trọng thực hiện để đáp ứng được yêu cầu của các thị trường nhập khẩu.

Một số nguyên nhân khiến xuất khẩu chuối đã chế biến có kim ngạch ít hơn xuất khẩu chuối tươi

• Nhu cầu tiêu thụ chuối tươi trên thế giới vẫn còn lớn: Chuối tươi là loại trái cây phổ biến, được tiêu thụ rộng rãi trên thế giới. Nhu cầu tiêu thụ chuối tươi vẫn còn lớn, do đó xuất khẩu chuối tươi vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu chuối của Việt Nam.
• Chuối đã chế biến có thời hạn sử dụng ngắn hơn chuối tươi: Chuối đã chế biến có thời hạn sử dụng ngắn hơn chuối tươi, do đó khó khăn hơn trong việc bảo quản và vận chuyển. Điều này cũng ảnh hưởng đến kim ngạch xuất khẩu chuối đã chế biến.
• Chất lượng chuối đã chế biến của Việt Nam còn chưa đồng đều: Chất lượng chuối đã chế biến của Việt Nam còn chưa đồng đều, chưa đáp ứng được yêu cầu của một số thị trường nhập khẩu. Điều này cũng ảnh hưởng đến kim ngạch xuất khẩu chuối đã chế biến.